در سال های اخیر، با رشد ساخت برج های بلند در کشور، شاهد استفاده بیشتری از مخازن ذخیره آب آشامیدنی در این نوع ساختمان ها هستیم. از طرف دیگر سازمان آتش نشانی با طبقه بندی ساختمان ها در سه گروه کم خطر، خطر معمولی، و پر خطر از نظر حریق، قوانینی را تدوین و الزام به رعایت کرده است که در آن بسیاری از ساختمان های جدید که حتی در دسته بندی ساختمان های بلند نیز قرار نمی گیرند، ملزم به استفاده از سیستم اسپرینکلر و مخازن ذخیره آب آتش نشانی می گردند. با این کار، بسیاری از کارفرمایان ترجیح می دهند که حال که استفاده از مخازن ذخیره آتش نشانی الزام قانونی دارد و بایستی در ساختمان فضایی را برای نصب این مخازن در نظر بگیرند، پس چه بهتر که با اندکی هزینه بیشتر، برای ذخیره آب بهداشتی و آشامیدنی نیز مخازنی را منظور کنند. در بسیاری از ساختمان ها مخازن آب بهداشتی و آتش نشانی می تواند به طور مشترک و البته با رعایت قوانین مربوطه طراحی و نصب شوند. از این رو ممکن است در صورت عدم توجه به برخی عوامل، آب ذخیره دچار آلایندگی هایی گردد. در این مقاله سعی داریم تا عوامل بروز آلودگی آب بهداشتی خصوصأ در منابع ذخیره را توضیح دهیم و در مقاله آتی به راه های جلوگیری از آن خواهیم پرداخت.
- عوامل آلودگی آب بهداشتی
مواد غیر قابل قبول و آلوده می توانند به روش های مختلف وارد سیستم آب بهداشتی ما شوند. بعضی اوقات ما حتی نمی دانیم که آب ما آلوده شده است. آلودگی آب به طور معمول از طریق (اتصال عرضی)
لوله ها و (برگشت جریان) رخ می دهد. تکنسین های لوله کشی باید بتوانند در مواقع اضطراری این دو پدیده را تشخیص داده و از آن پیشگیری و آن را برطرف کنند. موارد بی شماری از بیماری در انسان ها به دلیل وجود اتصال عرضی لوله های آب شرب به لوله های آب غیر بهداشتی، مستند و گزارش شده است. این مشکل هرگز حل نمی شود؛ زیرا سیستم های لوله کشی آب آشامیدنی در شهر ها و ساختمان ها به طور مداوم در حال تغییرند به این دلیل که این سیستم ها پیوسته در حال نصب، تعمیر، حذف، تغییر و گسترش توسط افراد و سازمان های مرتبط هستند. بعضی اوقات، افرادی که آموزش ندیده اند این لوله کشی ها را انجام می دهند. معمولأ جریان برگشتی در اثر اتصال عرضی لوله ها ایجاد می شود که می تواند ناشی از اثر تعمیرات، بازرسی های دوره ای و یا به دلیل شرایط اضطراری به وجود آیند. برای انجام بازرسی ها و تعمیرات؛ باید لوله کش ها آموزش ببینند و دوره های مربوطه را گذرانده باشند.
علل آلودگی آب در شبکه لوله کشی همانطور که در بالا اشاره شد در دو چیز خلاصه می شود : اتصال عرضی و برگشت جریان .
و برگشت جریان خود چند نوع دارد : برگشت جریان گرانشی، سیفوناژ معکوس و جریان برگشتی ناشی از فشار معکوس.
- اتصال عرضی لوله ها
اتصال عرضی هنگامی اتفاق می افتد که دو سیستم لوله کشی جداگانه به داخل یکدیگر جریان می یابند. یکی از سیستم های لوله کشی حاوی آب آشامیدنی است و دیگری حاوی آب، گاز، بخار یا مواد شیمیایی مشکوک است.
جهت جریان به اختلاف فشار بین سیستم های لوله کشی بستگی دارد. اتصالات عرضی می توانند زمانی ایجاد شود که افرادی که آموزش ندیده اند؛ سیستم های لوله کشی را طراحی و اجرا کنند. اتصالات عرضی می توانند در حین تعمیرات یا شرایط اضطراری رخ دهند. گاهی اوقات اتصالات عرضی به دلیل سهل انگاری اتفاق می افتد و باعث می شود که آلودگی وارد به سیستم آب آشامیدنی شود. این موضوع می تواند به یک ساختمان محدود باشد یا ممکن است بر کل یک شهر تأثیر بگذارد. برای درک بهتر اتصال عرضی لازم است در خصوص انواع لوله کشی ها توضیح داده شود.
در واقع دو نوع اتصال در سیستم لوله کشی قابل اجرا است. یکی نوع لوله کشی صلب و کاملا پیوسته است که می توان اتصالات و شیر آلات مربوطه را روی آن نصب کرد؛ و دیگری سیستم لوله کشی است که ورودی آن در یک مخزن و یا محفظه دیگر شناور و یا غوطه ور است.
لوله کشی صلب و پیوسته برای سیستم لوله کشی معین مانند آب آشامیدنی بهداشتی استفاده می شود. در سیستم لوله کشی صلب، فرض بر این است که جریان فقط در یک جهت قرار دارد.
سیستم های لوله کشی که دارای ورودی مستغرق هستند در ردیف تجهیزات لوله کشی معمولی قرار دارند.
با این حال، استاندارد های طراحی در تلاش هستند تا انجا که ممکن است این نوع لوله کشی ها را به دلیل ایجاد مشکلات، از رده خارج کنند. کاسه توالت های سیفون دار مانند توالت های شرقی دارای ورودی مستغرق هستند چرا که دهانه ورودی به سیفون فاضلاب در تماس با هوا و آبی است که در کاسه آن ریخته می شود. سینک تخلیه بزاق در دندان پزشکی ها و سینک های آشپزخانه نیز دارای ورودی مستغرق هستند. مخازن صنعتی و شیمیایی نیز غالبأ دارای ورودی مستغرق هستند که از فشار آب برای کمک به توزیع، انشعاب و ایجاد جریان در آن مخازن استفاده می شود. هم چنین شیلنگ یا لوله ای که سر آن در درون یک مخزن قرار گرفته است می تواند آلودگی ایجاد کند. به شکل 2 توجه کنید.
